Точно 171 компанија во Србија имаат најмалку едно дете во сопственичката структура. Податоците од крајот на минатата година покажуваат дека тоа е само околу 0,001 отсто од сите компании во Србија. Нешто поголем е бројот на помали сосопственици. Со оглед на тоа што во некои компании ја делат сопственоста со браќа и сестри, ги има околу 250.
Младите сопственици на бизниси, во огромно мнозинство на случаи, влегле во компанијата преку наследство. Почесто поседуваат само дел од компанијата, додека само десетина од нив можат да се пофалат со 100 отсто сопственост. И кога се сами и кога делат имот, овие млади сопственици немаат право да управуваат со бизнисот.
Ваквата состојба е можна бидејќи Законот за трговски друштва изречно не предвидува положба на малолетни лица во деловните друштва. Може да се наследат или да се подарат, како и секој друг имот. Законот е построг во однос на претприемачите, па тие можат да ја имаат само таа титула – со деловна способност. Се стекнува, со ретки исклучоци, со навршување на 18 години.
Најмладиот во бизнисот
Моментално, веројатно најмладиот сопственик на фирма, поточно косопственик е двегодишното момче од Ќуприја. Тој, неговиот петгодишен брат и неговата мајка поседуваат по третина од компанијата.
Следниот најмлад сопственик е тригодишно дете кое поседува компанија за продажба на автоделови во Белград. Тој е сопственик на 100 отсто од компанијата. Сопственик станал кога имал само година и пол. Компанијата е згрижена и управувана од возрасен роднина.
Тие ги држат сите 100 проценти.
Меѓу околу 250 помали сопственици и косопственици на фирми, успеавме да најдеме само девет од нив кои ги поседуваат сите 100 проценти од акциите. Покрај тригодишното дете чија компанија се занимава со автоделови, има уште осум.
Еден од нив е дванаесетгодишно момче од Чачак. Го наследил, за жал, сопственикот кој рано починал.
Петгодишник е сопственик на сериозен бизнис со приходи од речиси 20 милиони евра. Може да се каже дека „долго време“ се занимава бидејќи компанијата ја добил од новосадската област на 3,5 години. И во овој случај законски застапник е постар роднина.
Фирма од белградско има и еден малолетен сопственик, додека друго тригодишно дете е негов газда во белградска фирма регистрирана за консултантски услуги.
Бизнисот со товарен транспорт го води фирма со која раководи шеснаесетгодишник од Белград, кој е единствен сопственик. На падините на Златибор е независен бизнис на четиринаесетгодишник.
Сопственикот е син на поранешен министер
Меѓу малиот број фирми чии сопственици или косопственици се малолетни, наидовме и на оние кои припаѓаат на деца на поранешни или сегашни функционери. Значи еден од нив е во сопственост на дете на поранешен министер.
Во две фирми во сопственост на актуелниот функционер од владејачката партија, сопственици се деца. Имотот го стекнале преку наследство од нивната баба.
Едно дете, повеќе компании
И меѓу најмладите сопственици на српски бизниси има и такви кои се присутни во повеќе фирми. Исто како и нивните претходници. Така, на подрачјето на јужен Банат, петгодишно момче се стекнало со акции, макар и малцински, во три фирми.
Дванаесетгодишно момче поседува и малцински удели во две компании. Тој ја дели сосопственоста со уште двајца постари наследници.
Во Белград, осумгодишно момче дели половина од два бизниси со својата мајка.
Двајца браќа, шестгодишно и десетгодишно дете, поседуваат по 50 отсто од новосадската компанија и 25 отсто од друга, 12-годишникот од Ниш не е сам свој газда, но има малцински удел во дури три фирми.
Три ИТ компании се во заедничка сопственост на двајца браќа и една сестра – на возраст од девет, шест и три години. Можеби сега се уште програмираат малку, но засега веројатно некој тоа го прави наместо нив.
Други двајца браќа, на возраст од 14 и 17 години, се занимаваат со бизнис со храна. Тие имаат по 25 отсто удел во две компании кои тргуваат со земјоделски производи.
Меѓу сопствениците има и близнаци. Шестгодишните близнаци поседуваат по 16 отсто од компанијата во Срем. 10-годишни брат и сестра близнаци поседуваат по 17 проценти од семејниот бизнис.
Веројатно најмладиот сопственик или косопственик во целата приказна е седумнаесетгодишник кој има удел во позната текстилна групација. Тој поседува само 0,01 отсто од компанијата.
Она што е забележливо е дека во некои фирми во сопственост на малолетници нивните претставници добро си ја вршат работата. Така, една таква компанија во 2023 година имала речиси 34 милиони евра оперативен приход и нето добивка поголема од два милиона.
Но, наидовме и на компании чиишто нови сопственици не успеаја да го одржат бизнисот на ниво на нивните претходници и се борат со загуби и блокади. Зад многу од овие компании стоеја луѓе чии животни, па дури и деловни приказни ненадејно и прерано запреа.
