Иранскиот парламент гласаше да препорача затворање на Ормускиот теснец, но конечната одлука треба да ја донесе Советот за национална безбедност. Доколку ова тело ја потврди одлуката и го затвори Ормускиот теснец, светот би можел да се лизне во голема криза – цената на нафтата би можела да „одлета кон небото“, а ситуацијата на Блискиот Исток би достигнала точка од која нема враќање. Зошто е толку важен овој теснец?
Ормускиот теснец е клучна точка за извоз на нафта од Персискиот Залив. Всушност, овој теснец е единствената излезна точка од Персискиот Залив за танкерите што извезуваат нафта произведена од Ирак, Иран, Бахреин, Кувајт, Обединетите Арапски Емирати (ОАЕ) и Саудиска Арабија, како и за танкерите што извезуваат течен природен гас (LNG), чиј најголем производител е Катар.
Колку нафта поминува низ Ормускиот теснец?
Според податоците од американската Администрација за енергетика, низ овој тесен теснец секојдневно поминуваат малку повеќе од 20 милиони барели нафта, или околу 20 проценти од светскиот извоз на сурова нафта. Исто така, низ овој теснец поминуваат 100 до 120 милиони кубни метри течен гас (LNG), што е околу 30 проценти од светскиот извоз на LNG гас.
Најголемите купувачи на нафта и гас од овој дел од светот се Источна и Јужна Азија, но дел од нафтата и гасот се транспортираат и низ Арапскиот Полуостров преку теснецот Баб ал Мандаб, потоа Црвеното Море и Суецкиот Канал до Европа, или преку Арапското Море до Африка. Најголем индивидуален купувач е најнаселената земја во светот – Кина.
Поради својата специфична положба и количината на деривати што секојдневно минуваат низ Ормутскиот теснец, овој тесен премин има големо геостратешко значење и честопати бил причина за конфликти меѓу земјите од Заливот, како и за оружјето со кое Иран им се заканува.
Како може Иран да го блокира Ормутскиот теснец?
Ормутскиот теснец го поврзува Персискиот Залив со Оманскиот Залив. Од едната страна на брегот на Персискиот Залив се Ирак, Кувајт, Бахреин, Катар, ОАЕ и Саудиска Арабија, а на крајот од таа страна, полуостровот Оман. Од другата страна на Персискиот Залив, целиот брег му припаѓа на Иран.
Самиот теснец се отвора кон брегот на Иран од едната страна и Оман од другата, имено оманската енклава Мусандам. Во најтесниот дел, теснецот е широк само малку повеќе од 30 километри. Сепак, водниот пат е многу потесен – само околу три километри – што бара танкерите да минуваат низ иранските и оманските води. Како што танкерите влегуваат во Персискиот Залив, тие се приближуваат до островите Мали и Велики Тунб – спорни територии меѓу Иран и арапските земји.
Иран претходно се закани дека ќе го блокира теснецот и има на располагање разни механизми.
Извештајот на американската Конгресна истражувачка служба од 2012 година ги наведува како опции за Иран забраната за пловидба во Ормутскиот теснец без експлицитно да ги наведе последиците од неговото кршење, инспекцијата на танкерите или нивното запленување од страна на иранската страна, испукувањето предупредувачки истрели кон бродовите и употребата на подморници и ракети за гаѓање трговски и воени бродови.
За време на војната меѓу Ирак и Иран, Техеран ја користеше и тактиката на поставување подводни мини, додека гаѓаше танкери за нафта со ракети „свилена буба“, од кои една го погоди американскиот брод USS Samuel B. Roberts.
Светот во страв од блокадата на Ормутскиот теснец
Без разлика кој метод ќе го избере Иран, има многу противници на блокадата – и на исток и на запад и во соседството.
Во минатото, арапските земји од другата страна на Персискиот Залив можеа дури и да се заканат со воена интервенција доколку транспортот на нафта беше блокиран, додека западните земји се подеднакво против нуклеарната програма на Иран колку и против фактот дека Техеран има контрола врз еден од стратешки најважните водни патишта во светот. Кина, па дури и Јапонија и Јужна Кореја (најголемите купувачи на нафта во светот), го блокираат овој теснец и остануваат без клучен извор на енергија.
Американската и британската морнарица често патролираат во областа поради тензиите и за да ја заштитат слободата на пловидба, додека Иран има воено присуство на северниот брег и често спроведува воени вежби во регионот.
